Thiên kiến xác nhận là gì
Thiên kiến xác nhận (Confirmation Bias) là nhận thức và niềm tin tồn tại trong tâm hồn cùng trí não của bạn khi bạn nghĩ một việc gì đó LUÔN ĐÚNG rồi sau đó bạn ra sức bàn luận, xác nhận để củng cố điều đó luôn luôn đúng – Một loại niềm tin cố hữu mà ít khi nào được chứng minh, đôi khi đó sai lầm. Bản thân bạn sẽ tin rằng những lỹ lẽ của mình rất hợp lý, logic, và vô tư, dựa trên trải nghiệm sống nhiều năm HOẶC nguỵ tín (tin là mình đã trải nghiệm) và phân tích khách quan những thông tin bạn có rồi lại đi tìm những thông tin ủng hộ những niềm tin này và song song đó bạn bỏ qua những thông tin đi ngược hay thách thức lại niềm tin của bạn.
Thiên kiến xác nhận hình thành từ đâu ?
THIÊN KIẾN XÁC NHẬN được hình thành có thể từ người thân trong gia đình ảnh hưởng do sống chung, có thể là bạn chứng kiến sự việc gì đó đúng rồi sau đó vô tình mạo nhận là kinh nghiệm sống, đó có thể là những nỗi đau trong tuổi thơ hình thành nhận thức trong suy nghĩ hoặc bạn đọc một cuốn sách nào đấy rồi “vơ đấy” là triết lý…..
Hiểu rõ thiên kiến xác nhận
Một ví dụ đơn giản nhất là vào thời xưa bất cứ phụ nữ nào cũng muốn cưới chồng là những người làm quan vì họ luôn nghĩ rằng những làm quan tức là có học thứ cao, biết cách sống, yêu thương gia đình. Niềm tin cố hữu này nó ảnh hưởng cả vài chục thế hệ phụ nữ sau này nhưng sực thực làm gì có như vậy.
Ví dụ, hãy tưởng tượng một người tin rằng người thuận tay trái sáng tạo hơn người thuận tay phải. Bất cứ khi nào người này gặp người nào vừa thuận tay trái vừa có óc sáng tạo thì họ đặt chú trọng vào “chứng cứ” ủng hộ niềm tin vốn có này của họ hơn. Những người này thậm chí còn tìm thêm “bằng chứng” để củng cố niềm tin này trong khi không ngó ngàng đến những ví dụ không ủng hộ hay phản bác lại ý tưởng này.
Thiên kiến xác nhận tác động lên cách ta thu thập thông tin nhưng hiện tượng này cũng tác động lên chính cách ta phiên giải và nhớ lại thông tin đã có. Ví dụ, người nào ủng hộ một vấn đề cụ thể nào đó sẽ không chỉ tìm những thông tin ủng hộ nó mà còn phiên giải những câu chuyện mới theo hướng ủng hộ những ý tưởng sẵn có. Họ cũng sẽ nhớ một cách có chọn lọc những chi tiết nào củng cố những thái độ này.
Anh hưởng thiên kiến xác nhận trong đời sống và sự nghiệp cá nhân
Với niềm tin tin vào những ý kiến cá nhân luôn đúng, điều này làm bản thân con người lười suy nghĩ khi gặp một vấn đề gì trong cuộc sống vì họ đã có “kiến thức kiến giải” hoặc họ thấy một đám đông, nhiều người xác nhận điều đó chính xác thì những người mắc chứng “thiên kiến xác nhận” luôn đưa ra quyếu định theo như đám đông nhưng vì không có cân nhắc kỹ lưỡng nên đôi khi đó là những quyết định không tốt, đôi khi sai lầm.
VD :
– Khi bạn đi mua một món đồ gì thì khi đó bạn sẽ tìm những cửa hàng luôn được đánh giá tốt trên các nền tảng (sàn thương mại điện tử, website, goole map…) nhưng khi bạn mua về thì không như ý, sản phẩm không tốt và đôi khi lại không sử dụng được vì đơn giản bạn mua hàng theo ý của đám đông chứ không phải xuất phát từ suy nghĩ hay nhu cầu thực của bạn. Bạn quá lười để tìm hiểu hay hỏi bản thân.
– Hay bạn nghe quá nhiều bài PR cho một cuốn sách nhưng chưa từng tìm hiểu nội dung cuốn sách đó, tác giả là ai thì đã vội mua về thì khi đọc bạn mới biết nó dở tệ, không hợp với bản thân.
Thiên kiến xác nhận còn ảnh hưởng đến cả sự nghiệp và danh vọng của một cá nhân. Đơn giản khi bạn đọc một cuốn sách hay bắt gặp thói quen của một cá nhân nào quá kiệt xuất hay một danh nhân nào quá thành công thì bạn luôn cho là đúng và từ đó bắt đầu làm theo nhưng bạn không thể nào làm và duy trì nó. Đôi khi có những thói quen mà vượt ngưỡng năng lực của bạn làm bạn bị xáo trộn cuộc sống hay thậm chí bất mãn.
Kết luận
Thiên kiến xác nhận là một hội chứng tâm lý, nó luôn tôn tại trong mỗi cá nhân chúng ta và luôn đúng đối với bất cứ ai lười tìm hiểu hay không có tư duy phản biện.
Đôi khi bạn dù là người rất lý trí nhưng khi quyết định một việc gì, hay sự kiện trọng đại đều theo một “THIÊN KIẾN NÀO ĐÓ” mà thật sự không qua quá trình tìm hiểu hay tư duy của bản thân. Đôi khi những quyết định là tốt nhưng cũng không ít những quyết định sai lầm ảnh hưởng đến cả cuộc đời
Cho nên để thoát khỏi THIÊN KIẾN XÁC NHẬN thì có cách luôn tò mò về những góc nhìn trái ngược và thực sự lắng nghe những gì người khác nói và tại sao họ lại nói vậy. Điều này có thể giúp chúng ta nhìn nhận những vấn đề và những niềm tin tốt hơn từ góc nhìn khác, mặc dù ta vẫn sẽ cần rất nhiều tỉnh táo để vượt qua thiên kiến xác nhận của chính mình.
- Làm lồng đèn ống lon của ngày xưa thập niên 90s - September 24, 2023
- Sống lạc quan theo triết lý khắc lỷ và chủ nghĩa hiện sinh - September 24, 2023
- 19 quy luật để có một cuộc sống tốt đẹp từ Marcus Aurelius - September 23, 2023
